Süleyman Demirel kimdir?

 Sami Süleyman Gündoğdu Demirel 1 Kasım 1924’te Isparta Atabey’e bağlı İslamköy’de doğdu.

1965-1993 yılları arasında da 7 farklı hükümette yaklaşık 12 yıllık bir süreyle başbakanlık yaptı. İsmet İnönü’den sonra en uzun başbakanlık yapmış isim olan Süleyman Demirel, 31 yaşında genel müdür, 40 yaşında parti genel başkanı, 41 yaşında başbakan oldu.

Hacı Yahya Demirel’in (1893-1972) oğlu olarak doğdu. İlköğrenimini doğduğu köyde, ortaokul ve liseyi Isparta ve Afyonkarahisar’da bitirdi. 1949’da İTÜ İnşaat Fakültesi İnşaat Yüksek Mühendisi olarak mezun oldu. Üniversite yıllarında siyasette birçok defa karşı karşıya geleceği Necmettin Erbakan’la okul arkadaşlığı yaptı. 1953’te Seyhan Barajı inşaatı başladığında proje mühendisi iken, dönemin Başvekili Adnan Menderes’in dikkatini çekmeyi başardı, 1954 yılında Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü’nde Barajlar Dairesi Başkanlığı’na atandı. 1955 yılında da DSİ Genel Müdürlüğü’ne tayin edildi. Bu arada Eisenhower Vakfı’nın onu bursiyer olarak seçmesiyle ABD’ye gitti. 1962-1964 yılları arasında serbest müşavir-mühendis olarak çalıştı. Aynı yıllarda ODTÜ’de İnşaat Mühendisliği dalında dersler verdi. Demirel, 27 Mayıs 1960′daki askeri darbenin ardından kurulan Adalet Partisi’ne girdi, genel başkan yardımcılığına kadar yükseldi. O dönemden itibaren Demirel’in “Mason” olduğuna dair iddialar gündeme getirildi. Ragıp Gümüşpala’nın vefatıyla boşalan AP Genel Başkanlık yarışında aynı iddialar yeniden gündeme geldi. Demirel’in mason olduğuna ilişkin bir kitap elden ele dolaştı. Bazı çevrelerde AP Genel Başkanlığı’na Bilgiç’in getirilmesi durumunda, silahlı kuvvetlerin seçimleri kazansa bile iktidarı AP’ye vermeyecekleri konuşulmaya başlandı.

Bilinen hayatının yanı sıra bilinmeyen yönleriyle, özellikle mason oluşuyla hep gündemde kalan Demirel bu olayların ardından 28 Kasım 1964 tarihinde Adalet Partisi genel kongresinde Sadettin Bilgiç, Tekin Arıburun, ve Ali Fuat Başgil’in de yarıştığı seçimde 1679 oydan 1072′sini alarak genel başkan seçildi.
Dört partinin katılımıyla kurulmasını sağladığı 29. Hükümet’te meclis dışından başbakan yardımcısı olarak görev aldı. Aynı yıl babası Yahya Demirel memleketi Isparta’nın İslamköy beldesinde belediye başkanı seçildi.

1965’te yapılan genel seçimlere AP Genel başkanı olarak girdi, partisi %52.8 oy alarak tek başına iktidar oldu.

Bu seçimlerde Isparta milletvekili olarak TBMM’ye girdi ve Türkiye’nin 12. başbakanı olarak 30. TC Hükümeti’ni kurdu. 4 yıl süren 1. Demirel Hükümeti’nde ülke 68 öğrenci olaylarıyla sarsıldı.

10 Ekim 1969 tarihindeki genel seçimlerde de AP %48 oy alarak yine tek başına iktidar oldu. 2. Demirel Hükümeti’nde sol-sağ olaylarının önüne geçilemedi. Bir yandan da Demokrat Parti mensuplarının siyasi haklarının iadesi sorunu nedeniyle Celal Bayar çevresindeki Adalet Partisi milletvekilleri istifa ederek Demokrat Parti’yi kurdular. Bu konuyu da kullanan Milli Demokratik Devrimciler adını taşıyan bir grup 9 Mart 1971’de darbe teşebbüsünde bulununca 1971 yılında 12 Mart muhtırası ile askeri darbe yapıldı. Demirel istifa etti, Nihat Erim hükümeti kuruldu.
1973 yılında yapılan seçimlerde, siyasi rakibi olan Bülent Ecevit’in liderliğindeki CHP, Demirel’in AP’sinden daha çok oy aldı. 1975’e gelindiğinde kurulan Milli Selamet Partisi, Milliyetçi Hareket Partisi Cumhuriyetçi Güven Partisi ve Adalet Parti’sinden oluşan 1. Milliyetçi Cephe Hükümeti’nde tekrar başbakan oldu.

1977 seçimlerinde de en çok oyu alan parti CHP olduğu halde hiçbir parti tek başına hükümet kuramıyordu. 1977 yılında kurulan 2. MC Hükümeti’nde, “AP-MHP-MSP” koalisyonunda başbakanlık yaptı. Güneş Motel Olay diye anılan operasyonla CHP’nin Adalet Partisi’nden seçilmiş 13 milletvekilini bakanlık vaadiyle transfer etmesiyle 2. MC Hükümeti düştü. 1978 başında Ecevit tek başına iktidar oldu. AP’den transfer edilen milletvekillerinin çoğuna bakanlık verildi. ABD ambargosunun getirdiği sıkıntılar, enflasyon ve bir kısmı Türk Gladyosu tarafından organize edilen, özellikle kontrgerilla tarafından düzenlendiği öne sürülen anarşik olaylar, Ecevit iktidarının halkın nezdinde güvenini kaybetmesine neden oldu. 1979 Ara seçimlerinde, seçimleri solcu grupların da boykot etmesiyle Demirel yeniden tek başına iktidar oldu.
Bu sırada DPT Müsteşarlığı’na Turgut Özal getirildi. 24 Ocak 1980 Türkiye’nin liberal ekonomiye geçişinde dönüm noktası oldu. 1980 yılında olayların önüne geçilemezken; Eski Başbakan Nihat Erim, Tekel Bakanı MHP’li Gün Sazak ve Maden-İş Genel Başkanı Kemal Türkler gibi önemli kişilikler suikastlarla öldürüldü.

1971 muhtırası ile 1980 darbesi arasında 1975-1977, 1977-1978 ve 1979-1980 yıllarında 3 defa koalisyon hükümeti kuran Süleyman Demirel, 12 Eylül Darbesinden sonra diğer siyasiler gibi bir müddet Zincirbozan askeri tesislerinde tutuklu kaldı. 1987′ye kadar 7 sene yasaklı olarak siyaset dışı kaldı. 6 Eylül 1987′de yapılan halk oylaması ile siyasi yasaklar kaldırıldı ve 24 Eylül 1987 tarihinde, Doğru Yol Partisi Genel Başkanlığı’na seçildi.
29 Kasım 1987′de yapılan genel seçimlerde Isparta Milletvekili olarak tekrar TBMM’ye girdi. 20 Ekim 1991 tarihinde yapılan genel seçimler sonrasında da, DYP ile Sosyal Demokrat Halkçı Parti’nin bir araya gelerek koalisyon kurduğu 49. Hükümet’in başbakanı olarak görev aldı.

8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın görev süresini tamamlayamadan vefatından sonra 16 Mayıs 1993 tarihinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından Türkiye’nin 9. Cumhurbaşkanı olarak seçildi.

Cumhurbaşkanlığı döneminde meydana gelen 28 Şubat Postmodern Darbesinde Erbakan Başbakanlığındaki Refah-Yol hükümetine müdahale taraftarı kararlarıyla siyasi yaşamındaki ‘istikrarını’ bozmadı.

Görev süresinin bitimine doğru cumhurbaşkanlığı süresinin 3 yıl daha uzatılmasını öngören TC Anayasası’nın 101. maddesi ilgili değişiklik teklifi, 5 Nisan 2000 tarihinde TBMM Genel Kurulu’nda reddedildi.16 Mayıs 2000 tarihinde, görevini Ahmet Necdet Sezer’e devretti.